Rynek equity crowdfundingu w Polsce wciąż prężnie się rozwija. W 2020 roku przeprowadzono 48 kampanii emisji w ramach crowdinvestingu w naszym kraju – o 50% więcej niż rok wcześniej. Liczba akcjonariuszy wyniosła natomiast niemal 30 tysięcy, a łączna wartość pozyskanego w minionym roku kapitału przez emitentów w ten sposób to 88,8 miliona złotych – o 155% więcej niż w 2019. A z kolei, według szacunków, jego dynamika wzrostu w tym roku ma wynieść około 50%.
W ogromnym stopniu equity crowdfunding przyciąga młodych, początkujących inwestorów. W dużej mierze wynika to z silnego nastawienia na marketing na tym rynku oraz z branż, które poszukują finansowania w ten sposób. Najgłośniejsze kampanie w naszym kraju przeprowadziły spółki z branży konopnej oraz te działające na rynku alkoholi kraftowych.
Jak jednak doskonale wiadomo, tego typu inwestycja wiąże się ze zwiększonym poziomem ryzyka. Co więcej, ze względu na brak oficjalnego, regulowanego rynku wtórnego, z reguły inwestor nie ma tutaj możliwości natychmiastowej sprzedaży udziałów lub akcji nabytych w ramach danej emisji, jak ma to miejsce w przypadku nabycia akcji spółek notowanych na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie lub na rynku NewConnect. Jak zatem stworzyć racjonalne portfolio projektów crowdfundingowych? O czym należy pamiętać, aby zmaksymalizować swoje szanse na osiągnięcie satysfakcjonującej stopy zwrotu, inwestując na tym rynku? Przekonamy się poniżej. W pierwszej kolejności warto zwrócić uwagę:
Czy emitent zakłada wypłacanie dywidendy?
Bardzo wiele projektów equity crowdfundingowych działa na zasadzie strategii dywidendowej. Dla przykładu bardzo popularne w crowdinvestingu browary kraftowe przy odpowiednim prowadzeniu biznesu są w stanie już po 2-3 latach, od momentu przeprowadzenia emisji, zaoferować dywidendę. Dzięki takiej możliwości inwestycja może więc nam się zwracać stosunkowo szybko. Z tego powodu bazowanie na strategii dywidendowej praktycznie zawsze jest preferowane w przypadku projektów crowdfundingowych – oczywiście patrząc z perspektywy inwestora.
Jakie możliwości wyjścia z inwestycji zakłada emitent?
Debiut na giełdzie
Wiele spółek próbujących swoich sił w equity crowdfundingu planuje w przyszłości – zwykle minimum po 3-4 latach, wejść na wybraną giełdę papierów wartościowych. W przypadku naszego kraju najczęściej spółki planują debiut na rynku NewConnect.
Co ważne, już dziś istnieją przykłady w Polsce, które po zakończonej sukcesem emisji przeprowadzonej w ramach crowdinvestingu, trafiły na giełdowy parkiet. Takimi spółkami są choćby:
- Plantwear
- Incuvo
- GenXone.
Wykup przez inwestora strategicznego lub branżowego
Kolejną propozycją jest wykup udziałów przez inwestora strategicznego, jednak nie w każdej branży taki ruch jest popularną praktyką. W zasadzie głównie spółki, które podczas przeprowadzania emisji są już po wstępnych rozmowach w tej kwestii, o takiej możliwości informują.
Z takim wyjściem z inwestycji także już się na polskim rynku crowdfundingu udziałowego spotkaliśmy. Zdarzyło się to w przypadku spółki Hop City. Po 13 miesiącach inwestor strategiczny zaoferował exit. Ile wyniosła stopa zwrotu? Aż 20%.
Wykup akcji przez właściciela spółki
Ostatnią opcją jest wykup akcji przez właściciela spółki od inwestorów mniejszościowych, którzy nabyli swoje papiery wartościowe w ramach equity crowdfundingowej emisji.
Jak przedstawia się wycena spółki w kontekście jej potencjału?
W praktyce chodzi o to, czy istnieje realistyczny potencjał, aby wycena firmy urosła kilkukrotnie. Inwestowanie w spółki będące na wczesnym etapie rozwoju za pomocą crowdfundingu udziałowego to gra liczb.
Jak doskonale wiemy, nie każdy startup osiągnie sukces. Część firm z całą pewnością poniesie klęskę. W efekcie potencjalny wzrost w wysokości 20-30% na przestrzeni kilku lat, w przypadku startupu, w teorii nie powinno stanowić opłacalnej inwestycji. Ryzyko inwestycyjne jest tutaj zbyt duże.
Czy w statucie spółki akcyjnej nie znajdują się niekorzystne dla inwestora zapisy?
Gdy rozważamy zainwestowanie w projekt za pomocą crowdfundingu udziałowego, zawsze powinniśmy sprawdzić kilka potencjalnych ryzyk, które mogą być zaszyte w statucie spółki. Oczywiście mowa tutaj o emitentach w formie spółki akcyjnej. O jakie zapisy tutaj chodzi? Warto zwrócić uwagę na poniższe aspekty:
- Jak wygląda kwestia decyzyjności w sprawach nowych emisji papierów wartościowych spółki?
- Czy mniejszościowi inwestorzy mogą wyjść ze spółki w taki sam sposób jak większościowi w przypadku sprzedaży firmy?
- Jakie mamy w danym przypadku inne specjalne uprzywilejowania założycieli lub jakie mamy ograniczenia praw mniejszościowych akcjonariuszy?
Pamiętaj o dywersyfikacji!
Absolutnie każdy dobry poradnik dla inwestorów uczy, że kluczową kwestią dla ochrony kapitału jest jego dywersyfikacja. Nie inaczej jest w przypadku equity crowdfundingu – mało tego, można powiedzieć, że w tym przypadku ten element jeszcze bardziej zyskuje na znaczeniu, ponieważ mówimy tutaj o inwestycji o wysokim poziomie ryzyka. Zatem absolutnie nie powinno się lokować wszystkich środków przeznaczonych na inwestycje w akcje jednego przedsiębiorstwa. Ani nawet różnych przedsiębiorstw przeprowadzających emisję w ramach crowdinvestingu, lecz należących do tylko jednej, tej samej branży. 
Natomiast, rozdysponowanie swojego kapitału przeznaczonego na inwestycje w różne projekty crowdfundingowe z różnych branż, znacząco zwiększa szanse na sukces. Kilka lat temu badania na temat dywersyfikacji, z zakresu crowdinvestingu, przeprowadziła Komisja Europejska. Wnioski były interesujące, okazało się, że osoby, które zainwestowały w 100 projektów crowdfundingowych po 1% swojego kapitału zarobiły znacznie więcej niż inwestorzy, którzy ulokowali swój kapitał tylko w 10 projektach. Wniosek jest zatem jednoznaczny – im większa dywersyfikacja przy inwestowaniu w projekty crowdfundingowe, tym lepiej. I to właśnie jest najistotniejsza zasada dotycząca tworzenia modelowego portfolio projektów crowdfundingowych.
