Od dziś, czyli od 10 listopada 2021 roku wejdzie w życie rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady Unii Europejskiej w sprawie europejskich dostawców usług finansowania społecznościowego dla przedsięwzięć gospodarczych. Wprowadza ono nowe obowiązki dla podmiotów pozyskujących kapitał w ramach crowdfundingu oraz obejmuje ochroną osoby inwestujące w tego typu przedsięwzięcia.
To pierwszy akt normatywny o zasięgu całej Unii Europejskiej, który kompleksowo reguluje tematykę finansowania społecznościowego. Do tej pory kwestia crowdfundingu była częściowo uregulowana na poziomie krajowym w niektórych państwach członkowskich UE. Dotychczas w Polsce nie obowiązywały przepisy dotyczące crowdfundingu, a uczestnicy rynku bazowali w istotnym zakresie na stanowiskach publikowanych przez Urząd Komisji Nadzoru Finansowego.
Jakie nowe przepisy i regulacje zostaną wprowadzone? Jakich podmiotów będą one dotyczyć i czy wpłyną one korzystnie na rynek crowdfundingu w naszym kraju? Wszystkie te informacje zostaną dokładnie omówione poniżej:
Nowe przepisy od 10 listopada
Już 10 listopada wejdzie w życie rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/1503 z 7 października 2020 roku w sprawie europejskich dostawców usług finansowania społecznościowego dla przedsięwzięć gospodarczych.
Projekt polskiej ustawy o finansowaniu społecznościowym
Dodatkowo, obecnie nadal trwają prace nad projektem polskiej ustawy o crowdfundingu, która ma doprecyzować unijne regulacje na poziomie krajowym. Po przeprowadzeniu pierwszego etapu konsultacji publicznych 11 października 2021 bieżącego roku został opublikowany zaktualizowany projekt ustawy. Tego samego dnia Ministerstwo Finansów przekazało projekt do ponownych konsultacji, które miały trwać do 22 października. Nowy projekt ustawy w momencie pisania tego tekstu wciąż jednak nie ujrzał światła dziennego.
Ustawa wprowadzać będzie regulacje dotyczące tajemnicy zawodowej i zasad przechowywania dokumentacji związanej ze świadczeniem usług crowdfundingu. Ponadto, polskie przepisy mają przyznawać Komisji Nadzoru Finansowego uprawnienia nadzorcze, co oznacza że KNF będzie miał prawo do zawieszania konkretnych ofert finansowania społecznościowego lub zawieszania prowadzenia działalności przez dostawców. Ustawa będzie również regulować kwestie związane z sankcjami administracyjnymi i karnymi za nieprzestrzeganie przepisów rozporządzenia lub ustawy, jak również wprowadzi odpowiedzialność cywilnoprawną i karną za poprawność i prawdziwość informacji podawanych w dokumentach informacyjnych sporządzanych w związku z crowdfundingową ofertą.
Wstępnie zakładano, że projekt tej ustawy ma wejść w życie wraz z unijnym terminem, jednak biorąc pod uwagę liczbę etapów, jakie projekt ten jeszcze ma do pokonania, absolutnie nie ma szans na jego przyjęcie do 10 listopada.
Kogo dotyczą nowe przepisy?
Nowe przepisy mają istotne znaczenie dla trzech grup podmiotów:
- Przedsiębiorców poszukujących kapitału
- Inwestorów
- Dostawców usług finansowania społecznościowego.
Jakiego rodzaju crowdfundingu dotyczą przepisy?
Podmiotami ubiegającymi się o pozyskanie finansowania mogą być przedsiębiorcy będący zarówno osobami fizycznymi, jak i osobami prawnymi. Ponadto, rozporządzenie obejmuje dwa rodzaje crowdfundingu:
- Inwestycyjny, zwany equity crowdfundingiem, crowdfundingiem udziałowym czy też crowdinvestingiem
- Dłużny, zwany crowdlendingiem.
Oznacza to, że na podstawie uzyskującego prawa rozporządzenia przedsiębiorca może ubiegać się o pozyskanie finansowania poprzez pożyczki udzielane przez inwestorów lub środki uzyskiwane w związku z emisją zbywalnych papierów wartościowych lub innych instrumentów dopuszczonych na potrzeby finansowania społecznościowego.
Nowe limity zbiórek w crowdfundingu
Od listopada 2023
Co bardzo ważne rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady Unii Europejskiej dopuszcza możliwość pozyskania w ramach crowdfundingu kwoty do 5 milionów euro. Należy jednak podkreślić, że limit ten zacznie obowiązywać w Polsce 9 listopada 2023 roku.
Od 10 listopada 2021
Od 10 listopada bieżącego roku obowiązywać będzie natomiast nowy, wyższy limit w wysokości 2,5 miliona euro. Wynika to z art. 49 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE), który przewiduje tymczasowe odstępstwo od stosowania progu 5 milionów euro w przypadku tych państw członkowskich, w których próg łącznej wartości, powyżej jakiego należy publikować prospekt zgodnie z rozporządzeniem (UE) 2017/1129 (“rozporządzenie prospektowe”), wynosi poniżej 5 milionów euro.
W takich przypadkach rozporządzenie znajduje zastosowanie w wyżej przywołanym okresie przejściowym do ofert finansowania społecznościowego, których łączna wartość nie przekracza tego progu. A w Polsce dotychczasowa wysokość owego progu bezprospektowego dla emisji publicznych to właśnie 2,5 miliona euro. W efekcie, rozporządzenie i tak oznacza bardzo wyraźne podniesienie limitu zbiórek w crowdfundingu udziałowym już za kilka dni. Do tej pory limit ten wynosił 2 miliony euro – był to próg emisji bezprospektowej uproszczonej.
Nowy limit a liczba zbiórek przeprowadzanych przez dany podmiot
Niezależnie od tego, czy mówimy o progu obowiązującym u nas od 10 listopada 2021 czy po 9 listopada 2023, dokonując obliczenia wartości ofert finansowania społecznościowego, które mogą być przeprowadzane na podstawie rozporządzenia bez konieczności sporządzania prospektu, należy uwzględniać wartość ewentualnych podobnych ofert przeprowadzanych w okresie 12 miesięcy poprzedzających daną ofertę.
Progi będą obliczane jako suma łącznej wartości (w okresie 12 miesięcy):
- Ofert zbywalnych papierów wartościowych i instrumentów dopuszczonych na potrzeby crowdfundingu
- Kwot pozyskanych w drodze pożyczek za pośrednictwem platformy crowdfundingowej przez konkretnego przedsiębiorcę
- Łącznej wartości ofert publicznych zbywalnych papierów wartościowych złożonych przez ten podmiot jako oferującego na podstawie wyłączenia, o którym mowa w rozporządzeniu prospektowym.
Podział na doświadczonych i niedoświadczonych inwestorów
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady Unii Europejskiej wprowadza podział inwestorów na doświadczonych i niedoświadczonych. Szczegółowe kryteria klasyfikacji danego inwestora jako doświadczonego określa załącznik nr 2 do rozporządzenia. Za takowego uznawane są podmioty (zarówno osoby fizyczne, jak i prawne) mające świadomość ryzyka związanego z inwestowaniem na rynku kapitałowym i posiadające odpowiednie zasoby umożliwiające podejmowanie takiego ryzyka bez narażania się na nadmierne konsekwencje finansowe.
Przywileje inwestorów niedoświadczonych
Z kolei inwestorami niedoświadczonymi są wszyscy inwestorzy, którzy nie zaliczają się do kategorii doświadczonych. Co bardzo ważne, identyfikacja inwestora jako niedoświadczonego wiąże się z przyznaniem mu dodatkowych praw. W szczególności konieczne zgodnie z art. 22 rozporządzenia będzie wprowadzenie okresu namysłu przed zawarciem umowy, w którym to okresie potencjalny inwestor niedoświadczony może w dowolnym momencie wycofać swoją ofertę inwestycyjną (lub oświadczenie o wyrażeniu zainteresowania ofertą finansowania społecznościowego) bez podawania przyczyny i bez ponoszenia kary.
Okres namysłu rozpoczyna się w momencie złożenia przez potencjalnego inwestora niedoświadczonego oferty inwestycyjnej lub oświadczenia o wyrażeniu zainteresowania i wygasa po czterech dniach kalendarzowych.
Rozporządzenie kładzie nacisk na aspekty związane ze zrozumieniem specyfiki danej inwestycji przez inwestora. W związku z tym dostawcy usług crowdfundingu zobowiązani są do przeprowadzenia oceny, czy i które oferowane usługi finansowania społecznościowego są odpowiednie dla potencjalnych inwestorów niedoświadczonych.
Tym samym, potencjalny inwestor powinien zostać zweryfikowany pod kątem swojego doświadczenia, celów inwestycyjnych, sytuacji finansowej, a także podstawowego zrozumienia ryzyka związanego z inwestowaniem w ogóle oraz z inwestowaniem w rodzaje inwestycji oferowanych na platformie crowdfundingowej.
Nowy obowiązkowy dokument informacyjny
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady Unii Europejskiej wprowadza nowy rodzaj dokumentu, który już od 10 listopada musi stosowany być w ramach ofert finansowania społecznościowego. Chodzi o “arkusz kluczowych informacji inwestycyjnych”. Dokument ten zgodnie z art. 23 rozporządzenia jest sporządzany przez właściciela projektu poszukującego finansowania, a następnie musi być udostępniany przez dostawcę usług finansowania społecznościowego – czyli przez platformę crowdfundingową.
Co musi zawierać arkusz kluczowych informacji inwestycyjnych?
Pod względem pełnionej funkcji, arkusz ten odpowiada dokumentom, które znane są choćby inwestorom giełdowym z ustawy z 29 lipca 2005 roku o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych (Dz.U. z 2020 r. poz. 2090; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 355) – takim jak dokument informacyjny czy memorandum informacyjne. Arkusz kluczowych informacji inwestycyjnych musi zawierać poniższe elementy:
- Informacje dotyczące właściciela projektu, jego działalności podstawowej
- Kluczowe roczne finansowe dane liczbowe i wskaźniki właściciela projektu za ostatnie trzy lata (jeżeli są dostępne)
- Hiperłącze do najnowszego sprawozdania finansowego właściciela projektu (jeżeli jest dostępne)
- Opis projektu obejmujący jego cel oraz jego główne cechy.
Ponadto, arkusz ten musi zawierać informacje dotyczące pożyczki lub papierów wartościowych będących przedmiotem oferty, czynników ryzyka, praw inwestorów, opłat oraz mechanizmów dochodzenia roszczeń.
Arkusz kluczowych informacji inwestycyjnych musi być również opatrzony zastrzeżeniem prawnym, którego treść została wskazana wprost w art. 23 pkt 6 lit. b rozporządzenia. Treść zastrzeżenia prawnego ma informować inwestorów o braku zatwierdzenia arkusza kluczowych informacji inwestycyjnych przez właściwe organy nadzoru oraz o ryzyku częściowej lub całkowitej utraty zainwestowanych środków.
Ponadto, każdy arkusz kluczowych informacji inwestycyjnych musi być również opatrzony informacją o ryzyku związanym z nieobjęciem zainwestowanych środków systemem gwarancji depozytów oraz ostrzeżeniem o tym, że nie jest to inwestycja, produkt oszczędnościowy, a środki przeznaczone na inwestycje nie powinny stanowić więcej niż 10% majątku netto inwestora.
Dodatkowy obowiązek informowania o ryzyku inwestycyjnym
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady Unii Europejskiej nakłada również na przedsiębiorców obowiązki związane z ochroną osób inwestujących w oferowane projekty. Przede wszystkim, wszelkie informacje przekazywane klientom przez dostawców usług crowdfundingu muszą być rzetelne, jasne i nie mogą wprowadzać w błąd. Chodzi tutaj o takie czynniki, jak:
- Informacje na temat samych podmiotów
- Informacje na temat kosztów, ryzyka finansowego i opłat związanych z usługami lub inwestycjami w zakresie crowdfundingu
- Informacje na temat kryteriów wyboru projektów opartych na finansowaniu społecznościowym
- Informacje na temat charakteru usług crowdfundingu i ryzyk związanych z tymi usługami.
Ponadto, dostawcy crowdfundingu mają obowiązek informować swoich klientów, że ich zbywalne papiery wartościowe lub instrumenty dopuszczone na potrzeby finansowania społecznościowego nabyte za pośrednictwem ich platformy crowdfundingowej nie są objęte systemem rekompensat dla inwestorów.
Prowadzenie tablicy ogłoszeń
Zgodnie z art. 25 ust. 1 rozporządzenia dostawcy usług crowdfundingu mogą prowadzić tablicę ogłoszeń, na której umożliwiają swoim klientom ogłaszanie zainteresowania zakupem lub sprzedażą pożyczek, zbywalnych papierów wartościowych lub instrumentów dopuszczonych na potrzeby finansowania społecznościowego, które były pierwotnie oferowane na ich platformach crowdfundingowych.
Przy czym na tablicy ogłoszeń nie zestawia się zleceń kupna i sprzedaży przez osoby trzecie w sposób, który skutkuje zawarciem umowy w odniesieniu do takich ogłoszeń, o czym dostawca usług crowdfundingu udostępniający tablicę ogłoszeń zobowiązany jest poinformować swoich klientów. Klienci ogłaszający sprzedaż pożyczki, papieru wartościowego lub instrumentu dopuszczonego na potrzeby finansowania społecznościowego zobowiązani będą do udostępnienia arkusza kluczowych informacji inwestycyjnych, dotyczącego przedmiotu ich oferty, który został sporządzony w przeszłości przez właściciela projektu.
Niewątpliwie rozwiązanie dotyczące tablicy ogłoszeń należy ocenić pozytywnie w kontekście dzisiejszych problemów z płynnością, jakich wciąż obawiają się inwestorzy angażujący się w przedsięwzięcia związany z crowdinvestingiem lub crowdlendingiem.
