Wykorzystanie nowych technologii w zarządzaniu kulturą w Polsce wciąż znajduje się w stosunkowo wczesnej fazie rozwoju. Jednak już dziś crowdfunding zmienia rzeczywistość wielu twórców z zakresu kultury i sztuki. Oczywiście na lepsze, i to znacznie. Gdy tylko mają oni ciekawy pomysł, na który potrzebują finansowania, zamieszczają projekt na specjalnej platformie finansowania społecznościowego. Dodają opis, zdjęcia, wideo i inne materiały promocyjne. Jeśli dana inicjatywa przypadnie do gustu społeczności zrzeszonej wokół danej platformy – powinno im się udać zgromadzić wymagany kapitał.
To tyle w zakresie teorii. Jednak czy w praktyce crowdfunding może faktycznie wspierać rozwój polskiej kultury? W jakim stopniu i co jest kluczem do sukcesu? Wszystkie istotne informacje dotyczące tego zagadnienia zostaną przedstawione poniżej:
Crowdfunding a kultura w Polsce
Prowadzenie działalności kulturalnej we współczesnym świecie jest zależne od wielkości akumulowanych z różnorodnych źródeł środków, niezbędnych do kreacji i organizacji projektów kulturalnych. Podstawowe źródło finansowania sektora kultury w Polsce stanowią środki publiczne, w tym środki jednostek samorządu terytorialnego, stanowiące 75% wydatków ogółem przeznaczanych na działalność kulturalną.
Istotną funkcję w finansowaniu projektów kulturalnych pełnią również dotacje publiczne dla organizacji pozarządowych, wydatki prywatnych przedsiębiorstw, wydatki odbiorców kultury nabywających wyroby i usługi kulturalne odzwierciedlone w wydatkach gospodarstw domowych oraz dotacje unijne pochodzące z funduszy unijnych.
Dlatego w ostatnich latach diametralnie wzrosła rola alternatywnych form finansowania działalności kulturalnej, w tym właśnie finansowania społecznościowego zarówno w Polsce, jak i na świecie. Świadomość istnienia crowdfundingu w Polsce znacząco wzrasta z każdym rokiem. Coraz większego znaczenia nabiera również mobilizacja i partycypacja obywateli w finansowaniu wielu inicjatyw. Obecnie crowdfunding uważany jest za jedną z innowacyjnych metod finansowania projektów, ponieważ zmienia tradycyjną relację pomiędzy pożyczkobiorcą a pożyczkodawcą i stwarza nowe możliwości przekazywania, inwestowania, udzielania pożyczek podmiotom należącym również do sektora kultury.
Z jakiego rodzaju crowdfundingu korzystają inicjatorzy zbiórek z zakresu kultury?
W ostatnich latach, zdecydowanie najczęściej używanym wzorcem prowadzenia kampanii z sektora kultury na portalach crowdfundingowych w Unii Europejskiej jest model oparty na systemie nagród. Aż 88% twórców projektów kulturalnych nagradza wspierających niepowtarzalnymi upominkami w zamian za wpłaty na rzecz inicjatywy. Trend ten dominuje zarówno w Polsce, jak i w innych krajach Unii Europejskiej .
Crowdfundingowe sukcesy projektów z sektora kultury w Polsce
Biblia w formie audio
Jedna z najgłośniejszych crowdfundingowych inicjatyw z zakresu kultury w Polsce dotyczyła wydania Biblii w formie audio. Krzysztof Czeczot i Maciej Budzich postanowili stworzyć jej nową, przystępną wersję oraz planowali nagrać tekst w formie słuchowiska. Pomysł cieszył się ogromnym zainteresowaniem społeczności. Projekt był promowany na portalu Wspieram.to, dzięki czemu zebrano 110% wstępnie założonych środków niezbędnych do realizacji produkcji.
Łączna kwota zgromadzona na platformie w dwóch etapach przekroczyła 850 tysięcy złotych. Pierwsza zbiórka dotyczyła Nowego Testamentu, a druga Starego Testamentu. W celu zrealizowania projektu twórcy zaangażowali 300 aktorów i muzyków wspomagających inicjatywę przez wiele miesięcy nagrań. Efekt końcowy inicjatywy to 113 godzin słuchowiska, wersji audio Starego i Nowego Testamentu. Całość została udostępniona za darmo.
Film Rój
Inny bardzo ciekawy projekt pozyskał z kolei finansowanie w ramach equity crowdfundingu. “Rój” to mocny, trzymający w napięciu thriller, zamknięty w artystycznej formie. Projekt nastawiony jest na sukces komercyjny, a jego fundament stanowią wysoko oceniony scenariusz, utalentowany reżyser – Bartek Bala oraz doskonała obsada aktorska: w rolach głównych Roma Gąsiorowska i Eryk Lubos.
Kampania na platformie crowdfundingu udziałowego Crowdway ruszyła w wakacje ubiegłego roku. W celu finansowania założona została spółka celowa Film RÓJ SA. W tę produkcję zainwestowało 300 osób, cel emisji został osiągnięty w 38 dni. Łącznie zebrano wtedy aż 1,93 miliona złotych. W efekcie produkcja ruszyła jeszcze pod koniec ubiegłego roku, a prace na planie zdjęciowym zostały zakończone w listopadzie. W tym momencie film jest na etapie postprodukcji.
Będzie to pierwszy w Polsce pełnometrażowy film fabularny, który powstanie dzięki inwestorom crowdfundingowym. Dla udziałowców, którzy pozyskali akcje w ramach crowdinvestingu, poza planowanym zwrotem z inwestycji, przewidywany jest szereg benefitów, w tym obecność na planie filmowym oraz oficjalnej premierze.
Radio Nowy Świat i Radio 357
W ciągu ostatnich kilkunastu miesięcy ogromnie w naszym kraju rozwinął się rynek zbiórek cyklicznych. Jak się okazuje, to także ma związek z polską kulturą. Otóż za tę sytuację odpowiadają… dwie internetowe rozgłośnie radiowe założone przez dziennikarzy, którzy odeszli lub zostali zwolnieni – najczęściej z przyczyn politycznych – z Polskiego Radia Trójka.
Pierwsza z nich – Radio Nowy Świat, na której czele stoi była szefowa Polskiego Radia Trójka – Magda Jethon, ruszyła pod koniec czerwca ubiegłego roku. Zbiórka na crowdfundingowej platformie zbiórek cyklicznych ruszyła natomiast dwa miesiące wcześniej. Dziś Radio Nowy Świat jest wspierane comiesięcznymi wpłatami przez ponad 29 700 patronów na łączną kwotę wynoszącą ponad 610 tysięcy złotych miesięcznie.
Jak zatem widzimy, wobec obu tych internetowych rozgłośni radiowych zgromadziły się naprawdę imponujące, zaangażowane i chętnie wspierające finansowo kulturę społeczności.
Czy zatem crowdfunding może wspierać rozwój polskiej kultury?
Jak najbardziej! Finansowanie społecznościowe wydaje się być wprost idealnym narzędziem do wspierania polskiej kultury. I efekty tych działań są w naszym kraju widoczne już od kilku lat, a z każdym rokiem ich skala tylko rośnie.
Co ważne, przytoczone wyżej sukcesy ukazują również, że do wspierania rozwoju kultury nadaje się każdy popularny rodzaj crowdfundingu – nie tylko ten oparty o system nagród. Polacy chętnie wspierają to, na czym im zależy. Wynika z tego, że jeśli tylko dany twórca pragnie wyjść z naprawdę wartościową inicjatywą i na dodatek potrafi ją odpowiednio zaprezentować na platformie finansowania społecznościowego, to istnieje duże prawdopodobieństwo, że uda mu się uzyskać wsparcie – a przy okazji rozgłos – za pomocą crowdfundingu.