Zjawisko immunizacji, polega na uodpornieniu naszego portfela na zmianę stóp procentowych. W opracowaniu głównie opisano strategię immunizacji jednookresowej, oprócz niej występują immunizacja warunkowa, wielookresowa, czy strategia harmonizacji portfela, które to głównie różnią się od zwykłej immunizacji – kosztami budowy portfela i częstotliwością korekt jego składu, jednak istota uodpornienia portfela w tych strategiach jest bardzo podobna – podstawowe cechy tych strategii zostały ogólnie omówione pod koniec opracowania.
Immunizacja portfela za pomocą obligacji zerokuponowych
Niewielka zmiana ceny zakupu ma istotny wpływ na osiągany zysk. W zależności od kwoty zakupu obligacji, nasz cel (odpowiednia stopa zwrotu) może nie zostać osiągnięty. Zauważmy, że od chwili zakupu czekamy do wykupu, a wahania ceny i zmiany stóp procentowych są dla nas bez znaczenia – czyli dobrze uodporniliśmy nasz portfel. Na tym właśnie polega zjawisko immunizacji jest to uodpornienie naszego portfela na zmiany stóp procentowych, a tym samym na jego wartość przy osiągnięciu naszego założonego celu i o ile w przypadku obligacji zerokuponowych jest to stosunkowo łatwe – należy określić dostępną kwotę inwestycji, obliczyć i skonstruować portfel. Ponieważ na rynku jest tylko 2-3 emisje obligacji zero-kuponowych, musimy użyć obligacji z kuponem i tu sprawy się komplikują.
Immunizacja portfela za pomocą obligacji kuponowych
W swojej istocie immunizacja portfela sprowadza się do zagwarantowania sobie osiągnięcia założonej stopy zwrotu. Inwestycja w obligacje kuponowe, nie gwarantuje osiągnięcia zakładanego celu inwestycyjnego (stopa reinwestycji nie jest stała i w przypadku zmiany stóp procentowych, stopa reinwestycji kuponów będzie inna niż pierwotnie zakładana – należy mieć to na uwadze w dzisiejszym środowisku – stopy procentowe ulegają podwyższeniu, z czasem wysokie oprocentowanie będzie trudne do utrzymania, stąd obniżki stóp procentowych w przyszłości i ich czas wprowadzenia jest nie do wskazania.
Należy wybrać takie obligacje, które niezależnie od zmiany rynkowych stóp procentowych zapewnią nam osiągnięcie zakładanej wartości na koniec okresu. Rozważmy 6-letnie obligacje o oprocentowaniu 6,5%, sprzedawanych w wartości nominalnej 1000 zł. W poniższej tabeli całkowita stopa zwrotu oraz wartość skumulowana na koniec 5-letniego okresu inwestycji tylko minimalnie różnią się od zakładanej stopy zwrotu.
Uzasadnienie tego zjawiska jest następujące: w przypadku gdy rynkowe stopy procentowe rosną, to wzrost przychodów z reinwestycji kuponów kompensuje straty wynikające ze spadku ceny obligacji. W przeciwnym wypadku gdy rynkowe stopy spadają wielkość wzrostu ceny obligacji pokrywa spadek dochodu z reinwestycji kuponów – tak właśnie działa immunizacja.
Tabela 1. Wartość skumulowana i całkowita stopa zwrotu na koniec 5-letniego okresu inwestycji w obligacje skarbowe o oprocentowaniu 6,5%, terminie wykupu 6 lat i początkowej stopie zwrotu w terminie do wykupu 6,5%. Opracowanie własne
Przyczyną dla której założony cel inwestycji jest osiągnięty niezależnie od zmian rynkowych stóp procentowych to czas trwania Macaulaya (duration Macaulaya). Zauważmy, że w przypadku obligacji, dla której to osiągnięta stopa zwrotu jest niezależna (wahania w minimalnym stopniu) od wahań rynkowych stóp procentowych wynosi 5,15 i ma najbliższą wartość jak zakładany okres inwestycji – 5 lat. Z powyższego można wywnioskować, że w celu zabezpieczenia docelowej wartości skumulowanej (całkowita stopa zwrotu) przed zmianami stóp procentowych powinniśmy wybrać obligacje (portfel obligacji) których, czas trwania Macaulaya ma taką samą wartość jak długość zakładanego okresu inwestycji, wartość obecna wpływów gotówkowych z obligacji (lub portfela obligacji) na początku okresu inwestycji jest równa wartości obecnej płatności gotówkowych dotyczących naszego celu (zobowiązania).
Ponieważ immunizację portfela można również stosować za pomocą obligacji korporacyjnych należy wówczas pamiętać o ryzyku kredytowym i ryzyku wcześniejszego wykupu, które to ryzyka mogą wymusić korygowanie składu portfela lub wręcz uniemożliwić nam realizację celu.
Autor: Ryszard Żabiński, doradca inwestycyjny Prosper Capital Dom Maklerski
