Crowdfunding i inwestowanie to dwa słowa, których występowanie w jednym zdaniu prawdopodobnie przestało kogokolwiek dziwić. W ostatnich latach ta metoda pozyskiwania kapitału zaczęła już cieszyć się ogromnym zainteresowaniem – zarówno ze strony przedsiębiorców przeprowadzających kampanie, jak i potencjalnych inwestorów. Powstał nawet termin “crowdinvesting” odnoszący się do udziałowego finansowania społecznościowego.
Obecnie, w dobie rekordowo wysokiej inflacji, coraz więcej Polaków szuka swojej niszy, w której mogą wykorzystać swoją wiedzę i zapewnić oszczędnościom atrakcyjne stopy zwrotu. Inwestowanie w startupy i inne projekty na wczesnym etapie rozwoju za pośrednictwem finansowania społecznościowego stanowi znakomitą alternatywę dla rynku giełdowego czy nieruchomości. Co więcej, platformy crowdfundingowe dziś sprawiają, że w prosty, intuicyjny sposób można zainwestować w taki projekt naprawdę niewielkie kwoty – choćby kilkaset złotych.
Przed rozpoczęciem lokowania swojego kapitału w projekty w ramach udziałowego finansowania społecznościowego, należy mieć świadomość, że taka inwestycja wiąże się z ponadprzeciętnie wysokim poziomem ryzyka. Z tego powodu warto wziąć pod lupę kilka bardzo istotnych elementów, gdy analizujemy opłacalność zakupu akcji lub udziałów w danej spółce na tym rynku.
Absolutnie kluczowe są tutaj między innymi perspektywy wyjścia z danej inwestycji – w końcu naszym celem zawsze jest osiągnięcie zysku. Zatem gdzie możemy sprzedać swoje udziały crowdfundingowe? Jak z reguły wygląda ten proces? Przekonamy się poniżej:
Perspektywy wyjścia z inwestycji crowdfundingowej
Debiut spółki na giełdzie
Dziś zdecydowana większość spółek próbujących swoich sił w crowdfundingu planuje w przyszłości, zwykle minimum po 3-5 latach, wejść na giełdę. W przypadku naszego kraju najczęściej spółki planują debiut na rynku NewConnect.
Co bardzo ważne, na polskim rynku udziałowego finansowania społecznościowego istnieją nawet już przykłady spółek, które po zakończonej sukcesem emisji przeprowadzonej w ramach crowdinvestingu, na giełdowy parkiet trafiły znacznie wcześniej. Takimi spółkami są choćby:
- Plantwear
- Incuvo
- GenXone.
Wykup przez inwestora strategicznego lub branżowego
Kolejną propozycją jest wykup akcji lub udziałów przez inwestora strategicznego, jednak nie w każdej branży taki ruch jest popularną praktyką. W zasadzie głównie spółki, które podczas przeprowadzania emisji są już po wstępnych rozmowach w tej kwestii, o takiej możliwości informują.
Z takim wyjściem z inwestycji także już się na polskim rynku crowdfundingu udziałowego spotkaliśmy. Zdarzyło się to w przypadku spółki Hop City. Po 13 miesiącach inwestor strategiczny zaoferował udziałowcom exit. Ile wyniosła stopa zwrotu? Aż 20%.
Wykup akcji przez właściciela spółki
Ostatnią opcją jest wykup akcji przez właściciela spółki od inwestorów mniejszościowych, którzy nabyli swoje papiery wartościowe w ramach emisji udziałowego finansowania społecznościowego.
Co jednak, jeśli na przykład nasza sytuacja życiowa drastycznie się zmieniła i musimy niezwłocznie sprzedać swoje udziały, aby jak najszybciej odzyskać zainwestowany kapitał (lub chociaż jego część)? Gdzie i w jaki sposób możemy w takiej sytuacji zbyć swoje akcje? Tutaj zaczynają się schody, o czym przekonamy się poniżej.
Problemy ze sprzedażą akcji zakupionych w ramach crowdfundingowej emisji
Szybkie wyjście z crowdfundingowej inwestycji jest niestety aktualnie poważnym problemem, który potężnie ogranicza potencjał rynku finansowania społecznościowego. Zdecydowana większość inwestycji w spółki za pomocą crowdfundingu udziałowego charakteryzuje się bowiem bardzo niską płynnością. Żaden oficjalny rynek wtórny dla akcji danego projektu dziś w Polsce zwyczajnie nie istnieje.
Jeśli jednak jesteśmy zdeterminowani by sprzedać nasze udziały jak najszybciej, a wejście danej spółki na rynek NewConnect nadal jest odległą perspektywą, z reguły nic nie stoi na przeszkodzie, aby samodzielnie znaleźć na nie kupca i podpisać z nim umowy kupna-sprzedaży. Dodatkowo, w takim przypadku cena transakcyjna jest ustalana między stronami umowy – w końcu żadna oficjalna wycena spółki nie jest wtedy wykonywana. Oprócz tego musimy powiadomić spółkę o zmianie właściciela akcji.
Gdzie można znaleźć potencjalnego kupca? Z reguły projekty crowdfundingowe zrzeszają społeczności swoich inwestorów na zamkniętych, dedykowanych im grupach w serwisie Facebook. Mogą również posiadać własny serwer na platformie Discord. To właśnie w tych miejscach zdecydowanie najłatwiej powinno być znaleźć osobę zainteresowaną kupnem naszych akcji.
Kiedy może pojawić się dodatkowy problem ze sprzedażą akcji?
Przed dokonaniem inwestycji w spółkę za pomocą crowdfundingu zawsze należy zapoznać się z umową spółki lub ze statutem. Trzeba zwrócić wtedy szczególną uwagę czy postanowienia zapisane w tym dokumencie nie zawierają zastrzeżeń, że zbycie udziałów czy akcji (imiennych) jest uzależnione od uzyskania uprzedniej zgody zarządu, rady nadzorczej spółki lub nawet osoby trzeciej (może to być podmiot w ogóle nie związany ze spółką).
Kolejnym ryzykiem przy takiej inwestycji są umowy, które spółka zawiera z podmiotami finansującymi jej działalność, którymi mogą być fundusze venture capital, private equity czy aniołowie biznesu. Mogą w nich pojawiać się klauzule, które będą wiązać nie tylko spółkę i fundusz, ale także wspólników spółki. W szczególności mowa tutaj o tak zwanej klauzuli lock-up, która zamraża możliwość wyjścia ze spółki na konkretny okres od chwili podpisania umowy inwestycyjnej przez spółkę.
Rynek wtórny dla udziałów crowdfundingowych ma pojawić się już niebawem
Na koniec czas na pozytywne informacje. Otóż, już w naprawdę bliskiej przyszłości obecna sytuacja związana z trudnościami ze sprzedażą akcji lub udziałów crowdfundingowych ma ulec zmianie.
Otóż, rynek wtórny dla tych papierów wartościowych powinien pojawić się wraz z polską ustawą o finansowaniu społecznościowym dla przedsięwzięć gospodarczych, na którą czeka cała crowdfundingowa społeczność w naszym kraju. A wspomniana ustawa czeka już tylko na podpis Prezydenta RP i publikację w Dzienniku Ustaw.
Trzeba jednak przy tym mieć świadomość, iż zanim rynek wtórny na danej platformie crowdfundingowej się upłynni, prawdopodobnie minie sporo czasu. Nie zmienia to jednak faktu, że jest to jednoznaczny krok w dobrą stronę, który wyłącznie może stanowić cenną pomoc dla crowdfundingowych inwestorów pragnących sprzedać swoje udziały.
